FLEMING, John Ambrose (1849-1945) İngiliz, mucit. Geliştirdiği diyot lambasıyla radyonun öncülerinden sayılır.
29 Kasım 1849’da Lancashire’ın Lancaster kentinde doğdu, 18 Nisan 1945’te Devonshire’m Sidmouth kentinde öldü. 1870’te Londra’daki University College’dan mezun oldu. 1877’de girdiği Cambridge Üniversitesi’nde elektromanyetizma kuramım geliştiren Maxwell ile çalıştı. 1881’de Nottingham’daki University Coilege’a fizik profesörü olarak atanan Fleming, bir yıl sonra istifa ederek Edison’un Ingiltere’deki şirketinde danışmanlık yapmaya başladı. 1885’ten 1926’da emekli oluncaya dek Londra’da University College’da elektrik teknolojisi profesörü olarak görev aldı. Bilimsel çalışmalarından dolayı çeşitli ödüller alan ve 1892’de Royal Society üyeliğine seçilen Fleming’e 1910’da bu kurumun Hughes Madalyası, 1929’da da “Sir” unvanı verildi.
Elektrik teknolojisine çeşitli buluşlarıyla katkıda bulunan Fleming’in bu alandaki en önemli icadı diyot lambasıydı. 1883’te Edison, elektrik ampulü üstüne araştırmaları sırasında, içi boşaltılmış bir ampulün içindeki iki elektrottan biri ısıtıldığında, soğuk elektroda doğru bir akımın başladığını gözlemişti. Edison’ un danışmanlığını yaptığı sırada bu olguyla ilgilenen Fleming, 1900’de bu iki elektrotlu lambadan yararlanılarak radyo dalgalarının alınabileceğini ve düz akıma dönüştürülebileceğini buldu. Fleming’in lambasında, bir batarya aracılığıyla ısıtılarak akkor haline getirilen bir elektrottan (katot) kaynaklanan elektron akımı, normal koşullarda soğuk ikinci elektroda (anot) doğru akıyordu. Anoda bir radyo sinyali bağlandığında, sinyalin katottan daha pozitif olduğu durumda elektron akımı sürüyor, ancak daha negatif olduğu durumda ise akım kesiliyordu. Böylelikle gelen sinyallerin yalnız bir yönde iletilmesini sağlayan bu lambanın bir radyo devresine yerleştirilmesiyle bir taşıyıcı dalga ile iletilen radyo sinyallerini almak olanaklıydı.
Fleming’in 1904’te patentini aldığı diyot lambası, ABD’de De Forest’in bir üçüncü elektrodu eklemesiyle daha kullanışlı bir hale getirildi. Bir “ızgara” biçimindeki bu üçüncü elektrot, zayıf radyo sinyallerinin diğer iki elektrot arasındaki güçlü akımı kontrol etmesini sağlayarak, uzaktan gelen sinyallerin bile kolayca alınabilmesini sağladı.
Elektromanyetik kuvvetlerin yönünü gösteren “üç parmak yönetimini” de bulan Fleming, diyodun yanı sıra geliştirdiği odometre, termik ampermetre vb gibi çeşitli ölçüm araçlarıyla da elektrik teknolojisine katkıda bulunmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Memotrs of a Scientific Life, 1934, (“Bilimsel Bir Yaşamdan Anılar”).
• KAYNAKLAR: J.T. Mac Gregor-Morris, The Inventor of the Valve, 1954.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi