DRYDEN, John (1631-1700) Ingiliz şair ve oyun yazarı. Klasik Fransız oyunlarıyla İngiliz tiyatro geleneğini bağdaştırarak yeni bir bireşime varmıştır.
John Dryden 9 Ağustos 1631’de Aldwinkle’da doğdu, 1 Mayıs 1700’de Londra’da öldü. 1644’te Londra’da Westminster School’da okudu. Bir okul arkadaşının ölümü üzerine yazdığı bir şiiri 1649’da yayımlandı. 1650’de Cambridge’de Trinity College’a girdi. 1657’de Cromwell iktidarında devlet memuru oldu. Ertesi yıl Cromwell’in ölümü üzerine yazdığı Heroic Stanzas, (“Kahramanlık Dörtlükleri”) yayımlandı. 1660’da taç giyen Il.Charles’a övgü şiirleri sundu, 1662’de Royal Society üyeliğine kabul edildi. 1663’te ilk oyunu, The Wild Gallant’ı (“Vahşi Çapkın”), 1664’te koşuk oyunu The Rival Ladies’i (“Hasım Bayanlar”) yazdı. Ertesi yıl, veba salgını yüzünden Londra’dan ayrıldı. 1668’de Davenant ölünce Başşair (Poet Laureate) seçildi. Aynı yıl Cambridge’den yüksek lisans diploması aldı ve tiyatro hakkmdaki görüşlerini içeren “An Essay on Dramatic Poesy” (“Koşuk Tiyatro Üzerine Bir Deneme”) yayımlandı. 1670’te Krallık Tarih Yazarı ilan edildi. Trajikomik oyunu Marriage d. la Mode’vı (“Moda Evlilik”) 1671 ’de sahnelendi. 1674’te Milton’ m Paradise Lost’unu (“Yitik Cennet”) sanatçının izniyle The State of Innocence (“Masumluk Durumu”) adıyla sahneye uyarladıysa da, oyun hiçbir zaman oynanmadı. 1677’de ünlü oyunu Ali for Love’ı (“Her Şey Aşk Uğruna”) ve ertesi yıl trajedisi Oedipus’u yazdı. 1685’te Katolik kral II. James’in tahta çıkışı üzerine Katolik oldu. 1688 Devrimi’nde protestan kral III. William iktidarı ele geçirince tüm itibarını yitirdi. 1694’e dek tiyatroyla ilgilendi. Bu tarihte yazdığı Love Triumphant’m (“Aşkın Zaferi”) başarısızlığı üzerine oyun yazarlığını bıraktı, Yunan ve Latin klasiklerini çevirmekle, yetindi.
Dryden yaşamı boyunca Racine ve Corneille gibi Fransız oyun yazarlarının benimsediği klasik ilkeleri çözümlemek ve yeni bir anlayış geliştirmek için uğraşmıştır. Onun asıl kavgası şiddetli tutkuların ve güçlü duyguların etkisinden yararlanabileceği kahramanlık oyunları yazmak olmuştur. Bu gibi konuları en görkemli biçimde işlemenin yolunu da koşuk dili kullanmakta bulmuştur. Gerek komedilerde koşuk dilin ritmik ve canlı havayı yaratmadaki başarısı, gerek trajedilerde bu dilin soyluluğa yaraşır tekniği, Dryden’in neredeyse tüm oyunlarında koşuk dili seçmesine neden olmuştur. Ancak Fransız klasik oyun yazarlarının sıkı sıkıya bağlı kaldığı ilkeleri benimsememiş, üç birlik kuralı olarak bilinen yer, zaman ve olay birliğini “yaşamın tam ve canlı bir imgesini yaratmaya” elverişli bulmayarak, bunun yerine Shakespeare ve Victoria dönemi oyun yazarlarının tuttuğu yolu yeğlemiş, oyun bütünlüğünü konu bütünlüğüyle sağlamayı yeğlemiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Oyun: The Wıld Gallant, 1663, (“Vahşi Çapkın”); The Rival Ladtes, 1664, (“Hasım Bayanlar”); Secret Love, 1667,'(“Gizli Aşk”); An Eve-ning’s Love, 1668, (“Bir Gecelik Aşk”); The Conquest of Granada, 1670, (“Granada’nm Fethi”); Marriage â la Mode, 1671, (“Moda Evlilik”); The Rehearsal, 1672, (“Prova”); The State of Innocence, 1674, (“Masumluk Durumu”); Ali for Love, 1677, (“Her Şey Aşk Uğruna”); Oedipus, 1678; Don Sebastian, 1689; Love Triumphant, 1694, (“Aşkın Zaferi”). Kuramsal: “An Essay onDrama-tic Poesy”, 1668, (“Koşuk Tiyatro Üzerine Bir Deneme”); “The Grounds of Criticism in Tragedy”, 1678, (“Trajedi-de Eleştirinin Temelleri”).
• KAYNAKLAR: A.T.Barbeau, The IntellectualDesign of John Dryden’s Heroic Plays, 1970; S.Johnson, The Lives of English Poets, vol. 1, 1779; B.J.Pendlebury, Dryden’s Heroic Plays, 1923; G.R.Wasserman, John Dryden, 1964.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi