ENDERS, John Franklin (1897) ABD’li mikrobiyoloji bilgini. Virüslerin ilk kez canlı organizma dışında üretilmesini sağlayarak, mikrobiyolojinin bu dalma ve tıbba katkıda bulunmuştur.
10 Şubat 1897’de Connecticut Eyaleti’nin West Hartford kentinde doğdu. Yale ve Harvard üniversitelerinde İngiliz dili ve edebiyatı okuduktan sonra, Harvard Üniversitesi’nde bakteriyoloji öğrenimini tamamlayarak 1930’da doktora derecesini aldı. Tüm öğretim görevini ve araştırmalarını bu üniversitenin Tıp Fakültesi’nde sürdüren Enders, 1930’da bakteriyoloji ve bağışıklık bölümünde öğretim görevlisi, 1956’da profesör oldu, 1967’de emekliye ayrıldı. Nobel Ödülü dışında pek çok madalya ve onur doktorasıyla ödüllendirilmiş, ABD Ulusal Bilimler Akademisi, Londra’daki Royal Society ve Fransız Bilimler Akademisi üyeliğine seçilmiştir.
Enders’in Harvard Üniversitesi’nde mikrobiyoloji araştırmalarına başladığı yıllarda, bu bilim dalı içinde bakteriyoloji büyük gelişmelere tanık olurken, virüsleri konu alan viroloji henüz önemli bir ilerleme gösterememişti. Mikroorganizmaların özelliklerini araştırırken, yanıltıcı sonuçlar almamak için, bu canlıların üreme ve gelişme koşullarım denetim altında tutabilmek büyük önem taşır. Bu amaçla uygulanan başlıca araştırma yöntemi de, bakteri ya da virüsleri canlı organizma dışında, özellikle gelişmelerine elverişli yapay besi (kültür) ortamlarında üretmektir. Ancak, 1930’larda, et ya da balık suyundan hazırlanmış besi ortamında bakteriler başarıyla üretilebilirken, virüsler yalnızca bazı deney hayvanlarında ya da virüs aşılanmış tavuk yumurtasında incelenebiliyordu. Virüsler için hazırlanmış besi ortamlarında bakterilerin hızla üreyerek deney koşullarını bozması nedeniyle, deney tüpünde virüs üretmek için yapılan tüm araştırmalar sonuçsuz kalmıştı.
Tavuk yumurtası ezmesinden hazırlanmış bir besi ortamına bakterilerin üremesini engellemek üzere penisilin karıştıran Enders’in bu düşüncesi, virolojiye çok basit bir deney yöntemi kazandırırken, kızamık, kabakulak, çocuk felci gibi virüs kökenli hastalıkların önlenmesine yönelik büyük gelişmeleri de birlikte getirdi. Önce penisilinli yapay besi ortamında kabakulak virüsünü, ardından sinirsiz doku kültüründe çocuk felci virüsünü üretmeyi başaran Enders ile çalışma arkadaşları Weller ve Robbins, 1954’te Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülü’nü bölüştüler. 1950’den sonra kızamık virüsü üzerinde çalışan aynı araştırma grubunun 1963’te hazırladığı kızamık aşısı da, ABD’de ve bazı ülkelerde kullanılmaya başlandı.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi