DJİLAS, Milovan (1911-1995) Yugoslav siyaset adamı ve yazar. Yeni Sınıf adlı kitabıyla tanınmıştır.
12 Haziran 1911 ’de Karadağ’da doğdu,20 Nisan 1995’te Belgrad’ta öldü. 1929’da Belgrad Üniversitesi’ne giren Djilas burada hukuk eğitimi gördü ve 1933’te mezun oldu. 1932’de yasa dışı Yugoslav Komünist Partisi’ne (YKP) giren Djilas, bir süre sonra tutuklandı ve 1935’e kadar hapiste kaldı. 1938’de YKP’nin merkez komitesine, 1940’ta da politbüroya seçildi. Almanlar’ın 1941’de Yugoslavya’yı işgal etmeleri üzerine partizan direnişi örgütledi. 1945’te savaş sonrası kurulan ilk Tito hükümetinde bakan oldu. Aynı yıl Moskova’ya giderek Stalin, Molotov ve diğer Sovyet yöneticileriyle görüşmeler yaptı. 1947’de Kominform’un kuruluş çalışmalarında yer aldı. 1948’de Tito’nun Sovyetler Birliği’ne karşı izlediği politikayı destekledi. 1953’te Federal Halk Meclisi başkanlığına seçildi. Daha sonra devlet başkanı yardımcısı oldu.
1954’te Djilas, bürokrasiyi eleştiren makaleler yazmaya başladı. Bu yüzden parti yönetimiyle arası açıldı ve aynı yıl partiden istifa etti. 1956’da tutuklandı, 1961’de serbest bırakılana kadar hapiste kaldı. 1962’te tekrar tutuklanıp hapsedildi. 1966’da affedildi.
Djilas’ın en önemli kitabı 1957’de yayımlanan The New Class’tıı (Yeni Sınıf). Djilas bu kitabında SSCB’de devletin gitgide güçlendiğini, kent ile kır, kafa emeği ile kol emeği arasındaki çelişkilerin arttığını öne sürmüştür. Ona göre, bürokrasi, tüm toplumu denetimi altına alan yeni bir sınıf oluşturmuştur. Bu yeni sınıf tarihte var olan daha önceki sınıflardan
farklıdır. Eski sınıflar, toplumun içinde yeni üretim güçleri ve ilişkileri güçlendikten sonra siyasal iktidarı ele geçirmişlerdir. Oysa bürokrasi kendi yeni iktisadi düzenini kurmak ve toplum üzerinde egemenlik sağlamak amacıyla iktidara gelmektedir.
Djilas’a göre SSCB’deki yeni sınıfı oluşturan ana çekirdek parti bürokrasisidir. Bu sınıf, gücünü mülkiyetin farklı bir biçimde, toplum adına yönetilen kolektif mülkiyetten almaktadır. Yeni sınıf, bu mülkiyet üzerinde sahip olduğu denetim sayesinde tüm iktisadi ve toplumsal yaşamı denetleyebilmektedir. Bu mülkiyetten yararlanma parti bürokrasisinin bir ayrıcalığı olarak gerçekleşmektedir.Toplumun mülkiyetini kendi mülkiyeti gibi kullandığı ortaya çıktığı dönemlerde, bu sınıf iktidardaki gücünü korumak için bazı reformlar yapmak zorunda kalmakta ve bunları sosyalizmin gelişmesi yolunda adımlar olarak sunmaktadır.
Djilas’a göre varolan sosyalist sistemlerde, hükümet örgütü içindeki politik görevler tümüyle parti üyelerine tahsis edilmiştir. Parti, merkeziyetçi bir yapıya, çok güçlü bir disipline ve ideolojik bir birliğe sahiptir. Bu ideolojik birlik, partinin üst düzeydeki önderlerinin parti tabanının görüşleri üzerinde egemenliğine yol açtığı gibi, toplum içinde bağımsız ideolojilerin gelişmesini de imkânsız hale getirmektedir. Öte yandan bu durum, partide kişisel bir diktatörlüğün oluşmasına da zemin hazırlamaktadır.
Djilas’a göre sosyalist rejimlerde özgürlükler biçimsel olarak vardır. Yasalar, daima yeni sınıfın gereksinimleri doğrultusunda yapılır. Siyasal nitelikli davaların nasıl sonuçlanacağı önceden belirlenmiştir. Djilas savunduğu görüşler nedeniyle 1968’de ABD’de Özgürlük Odülü’nü almıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Struggle of the Communist Party of Yugoslovia, 1948, (“Yugoslavya Komünist Partisi’nin Mücadelesi”); Lenin and the Relations Betmeen Socialist States, 1950, (“Lenin ve Sosyalit Devletler Arasındaki İlişkiler”); On New Roads to Socialism, 1950, (“Sosyalizme Giden Yeni yollar”); The Nem Class, 1957, (Yeni Sınıf,1982); Conversatıons with Stalin, 1962, (“Stalin’le Konuşmalar”); Montenegro, 1964; The Leper, 1965; Tito, 1980.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi