FİRTH, Raymond (1901 – 22 Şubat 2002) İngiliz, antropolog. Solomon Adaları’nda yaşayan Tikopialar üzerine yaptığı etnografya çalışmalarıyla tanınmıştır.
Raymond William Firth 25 Mart 1901’de Yeni Zelanda’da Auckland yakınlarında doğdu. Auckland Universitesi’nde iktisat öğrenimi gördü. 1924’te Ingiltere’ye giderek yüksek lisans için London School of Economics’e (LSE) girdi. Burada sosyal antropolojinin kurucusu Bronislaw Malinowski ve iktisat tarihçisi R.H.Tawney’nin çalışmalarından etkilendi. Malinowski’nin yeni yayımladığı Yeni Gine yakınındaki adalarda “kula” mübadele sistemini (Yeni Gineliler’de hediye alışverişi) inceleyen çalışmaları, Firth’ün Yeni Zelanda etnografyasına olan eski ilgisini canlandırdı. Malinowski’nin yönettiği, Yeni Zelanda Maori ekonomisi üzerine tez çalışması ile 1927’de doktorasını aldı. 1929’da Sydney Üniversitesi Antropoloji Bölümü’ne atandı ve o sırada yeni yayımlanmakta olan Ocenia dergisine yazmaya başladı. 1931-1932 yıllarında bölüm başkanı Radcliffe-Brown’ın yardımcılığını yaptı. 1935’te LSE’ye döndü ve 1944’e değin ders verdi. II.Dünya Savaşı sırasında Ingiliz Deniz Kuvvetleri Haberalma Bölümü’nde çalıştı ve Pasifik Adaları’mn coğrafyası üzerinde ayrıntılı bilgi içeren
bir dizi el kitabı derledi.
Firth’ün II.Dünya Savaşı sonrasında İngiltere’de antropologların ve antropoloji araştırmalarının ulusal düzeyde örgütlenmesine önemli katkısı oldu. Kuruluşuna destek olduğu örgütler aracılığıyla antropolojik araştırmalar için parasal kaynak sağlandı. Savaşın sonlarına doğru, Sömürgeler’de Sosyal Bilimler Araştırmaları Konseyi’nin kuruluşu için çalıştı. 1944’te kuruluşun ilk sekreteri oldu. Aynı yıl LSE’de Mali-nowski’nin yerine antropoloji bölümü başkanlığım üstlendi. 1946’da İngiliz Uluslar Topluluğu Sosyal Antropologlar Derneği’nin kurulmasına da öncülük etti ve kuruluşun ömür boyu başkanı oldu. 1953’ten 1955’e kadar Kraliyet Antropoloji Enstitüsü’nün başkanlığını yaptı. 1949’dan bu yana British Academy’nin üyesidir. 1968’de LSE’den emekli olduktan sonra Ingiltere’de, ABD’de ve Avusturya’da birçok üniversitede ders verdi.
İlk alan araştırması
Firth ilk araştırma gezisini 1928’de Okyanusya’daki Solomon Adaları’ndan biri olan Tikopia’ya yaptı. Araştırmasının sonuçlarını 1936’da We, The Tikopia (“Biz, Tikopialılar”) adlı ünlü etnografik monografisinde yayımladı. 1939’da ikinci önemli alan araştırması için Malaya Yarımadası’na gitti. Orada yaşayan balıkçıların yaşamlarına ilişkin gözlemlerini Malay Fishermen (“Malaya Balıkçıları”) adlı kitabında derledi.
Firth, Oxford ve Cambridge üniversitelerindeki antropologların temsil ettiği, İngiliz antropolojisinde egemen olan yapısal-işlevselci bakış açısına karşı, Malinowski’nin etkisiyle benimsediği bireyci yaklaşımıyla tanınır. We, The Tikopia birçok bakımdan, 1930’larda Malinowski’nin toplumsal olayları toplumsal yapıyla ilişkili olarak değil, bireylere bağlı olarak açıklayan faydacı-işlevselci yaklaşımının etkisiyle yapılan çalışmalara benzerlik göstermektedir. Uzun ve dağınık bir anlatım biçiminin benimsendiği kitapta çok az soyutlama vardır. Toplumsal örgütlenmenin ilkeleri, somut örneklerden yola çıkılarak gösterilmeye çalışılmıştır. Çok fazla etnografik ayrıntıdan faydalanması ve soyutlamalardan kaçınması, Firth’ün tüm çalışmalarında göze çarpan bir özelliktir.
Firth’ün iktisadi antropoloji alanına da önemli katkısı olmuştur. İlkel toplumların iktisadi yapılarının, çağdaş sanayi toplumlarım anlamakta yararlanılan ilkeler kullanılarak anlaşılabileceğini ilk öne sürenlerden biridir. Firth, Neo-Klasik iktisatçılar gibi, iktisadın, kıt kaynakların alternatif amaçlar arasındaki dağılımım inceleyen bir bilim dalı olduğunu söyleyerek ve ekonomiyi, faydasını azamileştirmek isteyen bireyler topluluğu olarak tanımlayarak, iktisadi antropolojinin biçimci (formalist) okulunun öncüleri arasında yer almıştır.
Toplumsal olaylara yaklaşımı
Firth, Elements of Social Organization (“Toplumsal Örgütlenmenin Öğeleri”) adlı kitabında Mali-nowski’nin etkisiyle toplumsal olaylara bireyci yaklaşımını, İngiliz sosyal antropolojisinin Durkheim’dan etkilenmiş yapısal-işlevselci ana akımı ile bütünleştirmeye ve böylece bir anlamda, Malinowski ile Radcliffe-Brown’m düşüncesi arasında bir köprü kurmaya çalışmıştır. Malinov/ski’nin öğrencilerinden olan Edmund Leach gibi o da, yapısal-işlevselci kuramın toplumsal yapıyı idealist, kuralcı ve statik biçimde ele alışından kaynaklanan sınırlı yaklaşımını yetersiz bulmuştur. Katı biçimde benimsediği Deneycilik (Amprisizm) İngiliz antropolojisinin temel çizgisi olan Durkheimcı idealizme karşı bir tepkinin ifadesidir. Faydacı bireyciliği, bu antropologların sosyolojik yaklaşımı ile çelişmektedir.
Firth’ün deneyciliği, aynı zamanda onun zayıf yönüdür. Ayrıntıda çok zengin olan etnografik çalışmaları, daha genel bir toplum kuramı geliştirmesini güçleştirmiştir. Yine deneyci ve akılcı eğilimi onu, akıl ve mantık dışı olayların toplumsal yaşamdaki önemini kavrayabilmekten yoksun bırakmıştır. Faydacı işlevselciliği ile birleşen tanrıtanımazlığının sonucu olarak, dini, inançlıların bakış açısından değerlendirememiş, yalnızca toplumsal sonuçları açısından ele almıştır.
• YAPITLAR (başlıca): We, the Tikopia:A Sociological Study of Kinship in Primitive Polynesia, 1936, (“Biz, Tikopialılar:İlkef Polinezya’da Akrabalık İlişkileri Üzerine Sosyolojik Bir Çalışma”); Primitive Polynesian Eccno-my, 1939, (“İlkel Polinezya Ekonomisi”); The Work of the Gods in Tikopia, 1940, (“Tikopia’da Tanrıların Etkisi”); Malay Fishermen:Their Peasant Economy, 1946, (“Malaya Balıkçıları ve Onların Köylü Ekonomisi”).
• KAYNAKLAR: M.Freedman (der.), Social Organization: Essays Presented to Raymond Firth, 1967; A.Kuper, Anthropologists and Anthropology:The British School, 1922-1972.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi