Reichstag Yangını ve Leipzig Savunması
27 Şubat 1933’te Almanya’da genel seçimlerin hemen öncesinde Alman parlamento binası (Reichstag) yakıldı. Ertesi gün Cumhurbaşkanı Hindenbıırg -, “Ulusun ve Devletin Korunması” için demokratik hakları kısıtlayan yönetmeliği imzaladı. Hitler hükümeti yangını bahane ederek binlerce solcu ve ilericiyi tutuklattı; sosyal demokrat ve sosyalist ‘yayın organları kapatıldı. Marinus Van der Lubbe adlı bir genç, Thaelman ve Torgler gibi Alman Komünist Partisi yöneticileri, daha sonra da 9 Mart 1933’te Popov ve Tanev’le birlikte Dimitrov, Reichstag Yangını’ nı çıkarmakla suçlanarak, tutuklandılar. Naziler uluslararası bir komünist komployu ortaya çıkardıklarını dünya kamuoyuna duyurdu.
Üç ay süren sorgusundan sonra Leipzig Davası, Haziran 1933’te başladı. 235 sayfalık iddianame sanıklara bir ay sonra verildi. Nazi hükümetince savunma avukatı olarak Dr. Teichert görevlendirildi. Duruşmanın 21 Eylül 1933’te başlaması kararlaştırıldı.
Bu sırada Reichstag Yangını sanıklarıyla dayanışma amacıyla kurulan uluslararası bir komite yangın ve Nazi terörüne ilişkin belgeleri Kahverengi Kitap’ta toplayarak, uluslararası bir dayanışma kampanyası başlattı. LeipizigDavası’mn başlamasından bir hafta önce uluslararası dayanışmanın bir parçası olan “Londra Karşı-Davası ”ünlü İngil’z avukatı D. N.Pritt’in başkanlığında başladı; bir çok belgenin açıklandığı ve 30 tanık ve• bilirkişinin dinlendiği “karşı-dava” 20 Eylül 1933’te sanıkların suçsuzluğunu, buna karşı Nasyonal Sosyalist Partisi’nin kimi önderlerinin suçluluğunu dünya kamuoyuna açıkladı. Leipzig Davası’nın üçüncü gününde Dimitrov savunmasını yaptı. Ülkesindeki ve dünyadaki
sosyalist hareketin amaçlarını açıkladığı ve savunduğu konuşmasında, Naziler’in ülke ve dünya siyasetindeki amaçlarını ve araçlarını sergiledi. Daha sonraki oturumlarda Dimitrov, gerek Van der Lubbe’ye, gerek mahkemenin gösterdiği tanıklara yönelttiği sorularla, davanın düzmece niteliğinin ortaya çıkmasına katkıda bulundu.
Sanıkların ilk savunmalarının dinlendiği 12 oturumdan sonra duruşmalara 10 Ekim’de Berlin’deki Reichstag’da devam edilmesi için ara verildi.
4 Kasım 1933’te meclis başkanı Göring* tanık olarak dinlendi ve daha sonra Dimitrov’un sorularına cevap vermeye çalıştı. Cevaplayamadığı birçok soru arasında Van der Lubbe’nin yangından bir gün önce polis nezaretinde olduğuna ilişkin soru da vardı. Daha sonra Nazi propaganda örgütü başkanı Goebbels’in * dinlendiği dava sürerken, dünya kamuoyunda Leipzig sanıklarıyla dayanışma kampanyası ve gösterileri hızla yayıldı. Duruşmalara 20 Kasım 1933’te Leipzig’de devam edildi. Tüm savunmaların bittiği ve davanın 52. oturumu olan 6 Aralık’ta son sözü alan savcı sanıkların yangından manevi olarak sorumlu olduğunu ve yangının bir ayaklanmanın başlangıç işareti sayılabileceğini öne sürdü. Savcı, Van der Lubbe ve Torgler’in idamını; “Bulgarlar’Tn delil yetersizliğinden beraatını istedi. 16 Aralık 1933’te Dimitrov ünlü son savunmasını yaptı ve “delil yetersizliği”nden beraat istemine karşı çıktı. 23 Aralık 1933’te Dimitrov, Torgler, Popov ve Tanev beraat ederken Van der Lubbe ölüm cezasına çarptırıldı. Sanıklar karardan iki ay sonra serbest bırakıldı.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi