"Monte Kristo Kontu" ya da orijinal adıyla "Le Comte de Monte-Cristo", Alexandre Dumas tarafından yazılmış ünlü bir romandır. Roman, haksız yere hapsedilip intikam arayışına giren genç denizci Edmond Dantès'in hikayesini anlatır. Edmond Dantès, dostları arasında ihanetle suçlanır ve hapse atılır. Hapishanede bir akıl hocasıyla tanışır ve onun yardımıyla kaçar. Daha sonra Monte Kristo Kontu olarak tanınan zengin bir kişiye dönüşür ve intikam almak için planlar yapar.
Roman, adalet arayışı, ihanet, intikam ve aşk gibi temaları işler. Karakterlerin karmaşık ilişkileri ve olayların dolambaçlı doğasıyla doludur. "Monte Kristo Kontu", Fransız edebiyatının en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilir ve birçok kez film, dizi ve tiyatro uyarlamalarına konu olmuştur.
Konu
Morrel firmasına ait Firavun gemisinin yardımcı kaptanı Edmond Dantes, geminin kaptanının yolculuk sırasında ölmesi üzerine bu görevi devralır. Mersedes adlı Katalan bir nişanlısı da vardır ve evlenmeyi kararlaştırırlar. Diğer yandan Dantes’in kaptanın ölmeden önceki son isteğiyle Elbe Adası‘na uğradığını ve Napolyon‘a bir mesaj ilettiğini bilen, kaptan olmak isteyen hesap müdürü Danglars’la Mersedes’e farklı hisler besleyen kuzeni Fernand birlik olur. İkisi Dantes’in Napolyon ajanı olduğunu bildiren bir ihbar mektubu yazarlar. Dantes’in terzi komşusu Gaspar Kadrus da istemeden bu işe girmiştir.
Düğün günü Dantes tutuklanır. Savcı Villefort mektubu babası Nuvardiye’ye hitaben yazılmış olduğu için yok eder. Dantes’i bu mektubu ortadan kaldırarak ona iyilik yapmış olduğu konusunda ikna edip mektuptan kimseye bahsetmemesini tembihler. Napolyon, mektupta yapacağı askeri darbe için Nuvardiye’nin başında olduğu komiteye hazırlık yapmalarını emretmiştir. Savcı, duruşmaya bile çıkarmadan Dantes’i İf Şatosu‘na attırır. Krala yakınlığıyla bilinen Saint- Meran ailesinin kızı Renee ile evlenen savcı, daha sonra krala gider ve Napolyon’un harekete geçtiğini bildirir.
Hapishanede Abbe Farya’yla tanışan Dantes, her şeyi daha berrak görmeye başlar ve intikam hırsıyla dolar. Farya, ona gizli kalmış bir hazineden de söz eder. 14 yılını suçsuz yere mahkum olarak geçirdikten sonra bir şekilde kurtulan Dantes, söz konusu hazineyi Monte Kristo kayalık adasında bulur ve intikam almak için Monte Kristo kontu kimliğine bürünür. Dantes hapisteyken Villefort Paris’te başsavcılığa kadar yükselmiş, Danglars banka işleriyle uğraşarak üst sınıfa tırmanmış, Fernand’sa Yanya valisi Tepedelenli Ali Paşa’ya ihanet ederek zengin olmuştur. Kont, bütün ailelerle yakınlık kurar, zaaflarını bulup cezalandırmaya başlar.
Karakterler
- Edmond Dantes: Dantès, hikayenin merkezinde yer alan karmaşık bir karakterdir. İlk başta masum, dürüst ve iyi niyetli bir genç olarak tanıtılır. Ancak haksız yere hapse atılması ve yaşadığı acılar onu değiştirir. Hapsedilmesinden sonra intikam arzusu ve adalet duygusu onu yönlendirir. Zamanla, intikamını almak için karmaşık planlar yapar ve zenginlik, güç ve entrika dünyasında ustalaşır. Ancak intikam yolculuğu onun insanlık değerlerini sorgulamasına ve içsel bir dönüşüme uğramasına neden olur.
- Gerard de Villefort:
- Villefort, güçlü bir figür olarak tanıtılan ancak ahlaki olarak çürümüş bir karakterdir. Dantès'in haksız yere hapsedilmesinden sorumludur ve kariyerini korumak için her türlü entrikaya başvurur. Ancak intikam planları sonucunda kendi geçmişiyle yüzleşmek zorunda kalır.
- Pierre Morrel: Firavun gemisinin sahibidir. Şirketinde pek çok gemi daha vardır. Firavun Marsilya’ya geldiğinde kaptanın öldüğünü öğrenir ve Dantes’e onu bu göreve getireceğini söyler. Napolyon’a sempatisi vardır, Edmond’dan geminin Elbe Adası‘na uğradığından bahsetmemesini ister. Onu İf Şatosu’ndan kurtarmaya çalışsa da eskiden ondan çekinen savcı Villefort’un tepkisiyle karşılaşır. Yıllar sonra kötü şans eseri bütün gemileri batar, borçlarını ödeyemez duruma gelir. Dantes onu bu durumdan kurtarır. Morrel bu yardımseverin kim olduğunu asla öğrenemez.
- Danglars: Morrel firmasına ait Firavun gemisinin ikinci kaptanı ve hesap müdürüdür. Kaptan ölünce denizcilik kurallarına göre kaptan olması gerekirken Dantes kaptan olunca hazmedemez ve Fernand’la birlik olup Dantes’i Napolyon ajanı olmakla itham eden bir mektup yazar. Kısa sürede ticaretle uğraşıp zengin olur. Fransa’nın en büyük bankeri olduğu söylenir. Hermine Danglars’tan Eugenie adında bir kızı olur. Romanda paraya düşkünlüğüyle tanımlanan Danglars, Fernand gözden düşünce kızı Eugenie’nin Albert’le nişanını bozar.
- Fernand de Morcef: Katalan bir balıkçı olan Fernand, Dantes hapse girdikten sonra kuzeni Mersedes’le evlenir. Uzun süre Yanya valisi Tepedelenli Ali Paşa’ya hizmet veren Fernand, burada savaş suçu işleyerek Ali Paşa’nın yakalanmasını sağlar. Bu işten yüksek bir rüşvet almıştır. Kendini soylu bir aileden gelmiş gibi göstermek için Morcef soyadını alır. Hakkında açılan vatana ihanet suçlamasında Ali Paşa’nın kızı Haydee’nin tanıklığıyla suçlu bulunur.
- Mersedes de Morcef: Dantes’in nişanlısıdır. Evlenecekleri gün Bonapartçılık suçlamasıyla Dantes savcının huzuruna götürülür. Uzun süre Edmond’dan haber beklese de umudunu keser ve Fernand’la evlenir. Fernand’dan Albert de Morcef adlı bir oğlu olur. Dantes’i Monte Kristo Kontu kimliğinde görünce tanır ancak belli etmez.
- Gaspar Kadrus: Dantes’in terzi komşusudur. Dantes için ihbar mektubu yazıldığında Danglars’la Fernand’ın yanındadır ancak sarhoştur. Edmond düğün günü götürüldüğünde Danglars onu konuşmaması için tehdit eder, yoksa kendisi de Napolyon ajanı olarak itham edilecektir. Kadrus asla zengin olamaz, bir han açar ve kaderi onu kötü işlere sürükler.
- Albert de Morcef: Fernand ve Mersedes’in oğlu. Kont onu yaptığı bir oyunla önce kendisine bağlı haydut Luigi Vampa’nın eline düşürür, sonra kurtarır. İlk başlarda kontla ilişkileri kuvvetli olsa da bu ilişki babasıyla kont arasındaki mücadeleyi anlayınca bozulur. Kitabın sonunda orduya katılır.
- Abbe Farya: İtalya asıllı bir rahiptir. Şans eseri Monte Kristo adasındaki bir hazineden haberi olmuştur. Yaptığı çalışmalar yanlış anlaşılmış ve İf Şatosu’na atılmıştır. Burada gardiyanlar onun hazine konusundaki saçmalıklarına gülerler. Tünel kazıp kaçmayı düşünürken yolu Dantes’le kesişir. Dantes, Monte Kristo Kontu kişiliğini onun sayesinde kazanır.
- Benedetto: Savcı Villefort ile Hermine Danglars’ın oğlu. Bertuccio’nun büyüttüğü Benedetto, daha sonra evden kaçar ve çeşitli suçlara bulaşır. Kont tarafından Paris’e Andre Kavalkanti adıyla getirilir. Alt rütbeli yabancı bir asker olan Bartolomeo Kavalkanti de Benedetto’nun babası rolünü oynar. Danglars’ın kızıyla nişanlanır.
- Giovanni Bertuccio: Monte Kristo kontunun İtalya kökenli hizmetkarı. Savcı Villefort ağabeyini haksız yere idam ettirir, böylece Bertuccio Villefort’un peşine düşer. Villefort’u, Hermine Danglars’la buluştuğu evin bahçesinde öldü sandığı bebeğini gömerken bıçaklar ve bebeği alıp kaçar. Villefort kurtulur, bebeği yengesiyle büyütür ancak bebek kötü doğasını büyüdükçe belli eder. Kont, onun geçmişini öğrenip yanına alır.
- Haydee: Tepedelenli Ali Paşa’nın kızıdır. Fernand de Morcef onu esir tüccarına satmış, daha sonra kont tarafından bulunup himayeye alınmıştır, kont onu cariyesi olarak tanıtır. Aradaki yaş farkına rağmen Haydee zamanla kontun kişiliğinden etkilenip ona aşık olur. Romanın sonunda Dantes, artık yeni bir hayata başlamanın gerekliliğini fark eder ve ona karşılık verir.
- Nuvardiye de Villefort: Savcı Gerard de Villefort’un babası. Uzun süre Napolyon’un en sadık adamlarından olmuş, Napolyon ikinci kez hükümeti devraldığında geçici hükümette yer almıştır. Yaşlanınca felç geçirir ve oğlunun evine taşınır.
- Franz d’Epinay: Kitapta ilk olarak Albert de Morcef’in arkadaşı olarak görünür. Albert’i kontla Vampa’nın elinden alan Franz, ayrıca istemese de verdiği bir şeref sözünü tutmak için Villefort’un kızıyla nişanlanır. Nişan, Nuvardiye’nin babasını yıllar önce öldürdüğünün anlaşılmasıyla bozulur. Zaten Valentin uzun süredir Morrel’in oğlu Maximillen Morrel’le gizlice görüşmektedir.
- Louis Dantes: Edmond Dantes’in babası. Firavun Marsilya’ya ulaştığında Edmond ilk babasının yanına gitmiştir. Kitapta oldukça gururlu olduğu belirtilen Louis Dantes, oğlunun yokluğunda kimseden borç almaya yanaşmamıştır. Oğlu duruşmaya götürüldükten sonra uzun süre haber alamayınca kendini asar.
- Napolyon: Fransa’nın ünlü lideri Napolyon’un adı kitapta geçer ancak görünmez. 2002 yapımı Monte Kristo filmindeyse Alex Norton tarafından canlandırılmıştır. Elbe Adası’nda sürgündeyken buradan Fransa’ya hareket edip hükümeti devirir. İkinci kez iktidara gelişinden kısa süre sonra İngiltere’ye teslim olur.