Epistemoloji, bilginin doğası, kapsamı ve kaynağı ile ilgilenen felsefe dalıdır. Bilgi felsefesi olarak da adlandırılmaktadır.
Epistemoloji, bilginin doğasını, gerekçelendirmeyi ve inancın rasyonelliğini inceler. Epistemolojideki tartışmaların çoğu dört alanda yoğunlaşmaktadır:
(1) bilginin doğasının felsefi analizi ve bunun gerçeklik, inanç ve gerekçe gibi kavramlarla nasıl ilişkili olduğu
(2) şüpheciliğin çeşitli sorunları
(3) bilgi kaynakları ve kapsamı ve haklı inanç
(4) bilgi ve gerekçelendirme kriterleri.
‘Epistemoloji’ terimi, İskoç filozof James Frederick Ferrier tarafından 1854 yılında ilk kez kullanılmıştır. Brett Warren’e göre, İskoçya Kralı James VI, daha önce bu felsefi kavramı, 1591’de Epistemon karakteri olarak nitelendirmişti.
Epistemon
İskoçya Kralı James VI, felsefi bir diyalogda, Epistemon karakterini, büyücünün eski dini algılamaların politik olarak güç kazandırılmış bir Hıristiyan toplumda cezalandırılıp cezalandırılmayacağına dair tartışmalara tartışmak için felsefi bir kavramın kişiliği olarak yazdı. King James’in Epistemon karakteri vasıtasıyla verdiği argümanlar, rakibinin Philomathes’in toplumun yasal yönleri üzerinde felsefi bir duruş sergilediği, ancak adı bilim adamı için Yunanca olan Epistemon’dan daha fazla bilgi edinmeye çalıştığı için, toplumun inancıyla ilgili teolojik düşüncelerin fikirlerine dayanıyor. Bu felsefi yaklaşım, Philomat’ın epistemoloji yoluyla ilahiyat ile daha fazla bilgi edinmek istediğini gösteriyordu. Diyalog, tartışılan konuların tarihçesi ve etimolojisi de dahil olmak üzere çeşitli konseptler üzerine toplumu eğitmek için King James tarafından kullanıldı.
Etimoloji
Epistemoloji kelimesi, eski Yunan epistehminden “bilgi” anlamını ve “mantıksal” söylem “anlamına gelen” logoyu “(Yunanca kelime logolarından” söylem “anlamına gelen” söylem “sonunu) türetir.JF Ferrier, epistemolojiyi” Bilginin anlamını keşfetmeyi amaçlayan ve bunu felsefenin ‘gerçek başlangıcı’ olarak adlandıran felsefenin bu dalı olarak belirlemek için, ondoloji felsefesinin “ontolojisi” olarak adlandırdığı anlamına gelir. Söz, Alman filozoflar Johann Fichte ve Bernard Bolzano tarafından kullanılan Wissenschaftslehre kavramına eşdeğerdir Daha sonra Husserl tarafından ele geçirilmeden önce farklı projeler önermişti Fransız filozoflar daha sonra épistémologie terimini ‘bilgi teorisi’ olarak dar bir anlam kazandırdı. Örneğin, Émile Meyerson, ‘bilim felsefesi’ ile eşdeğer olarak ‘geçerli hale geliyor’ sözü ile 1908’de yazılmış olan Kimliği ve Gerçekliğini açtı.
Epistemoloji’nin temel soruları
Bilgi nedir?
Bilginin kaynağı nedir?
Bilginin değeri nedir?
Doğru bilgi var mıdır?
Bilginin sınırı nedir?
Bilginin yöntemi nedir?
İnsan neyi bilebilir?