Oportünizm ya da Fırsatçılık, koşullardan yararlanmak için bilinçli politika ve uygulamadır. Bu terim bireysel insanlara, canlı organizmalara, gruplara, organizasyonlara, stillere, davranışlara ve trendlere uygulanabilir.
Fırsatçılık ya da “fırsatçı davranış”, biyoloji, işlem maliyet ekonomisi, oyun teorisi, etik, psikoloji, sosyoloji ve siyaset gibi alanlarda önemli bir kavramdır.
Tanım
Fırsatçılık, durumlardan bencilce yararlanmak için bilinçli politika ve uygylamadır. İnsan oportünizmi çoğu kez (tarafsız bir bilimsel tanım olarak kullanılan biyolojik oportünizmin aksine) güçlü bir negatif (aşağılayıcı) ahlaki çağrışıma sahip olmasına rağmen, aynı zamanda daha tarafsız olarak, kendi çıkarını diğer çıkarların önünde koymanın bir fırsatı olduğu şeklinde tanımlanabilir bunu yapmak ya da kendi çıkarlarını en üst düzeye çıkarmak için değişen koşullara esnek bir şekilde uyum sağlamaktır (ancak genellikle daha önce izlenen bir ilkeyi reddeden bir şekilde). Fırsatçılık bazen diğerlerinin hatalarından faydalanma yeteneği olarak tanımlanır: rakiplerin hataları, zayıf yönleri veya dikkati dağarcığından yaratılan fırsatları kendi menfaatine kullanmak.
Biraz da karışıklık yaratan oportünizm, bazen işadamları tarafından fırsatların keşfedilmesi ve takip edilmesi teorisi olarak yeniden tanımlanır. Bu işadamları, imkânları kullanmakla yanlış bir şey olabileceği fikrinden hoşlanmıyorlardı. Bu yeniden tanımlamaya göre “oportünizm” “girişimcilik” için bir örtmece kullanmışlardır.
Bir soruna gerçekçi veya pratik bir yaklaşım getirmek oportünizmin “zayıf” biçimlerini içerebilir. Çalışacak ya da sorunu çözerek başarıyla çözen bir şey yapmak uğruna, önceden kararlaştırılmış bir ilke bilinçli olarak uzlaşıldı ya da göz ardı edildi – alternatif eylemlerin genel olarak daha kötü bir etkiye sahip olacağı gerekçesiyle.
Fırsatları seçerken veya ele geçirirken, insan oportünizmi muhtemelen şu durumlarda meydana gelir:
İnsanlar kendileri için en fazla kazanç elde etmeyi kendilerine en az maliyetle yapabilirler.
Davranışlarıyla ilgili iç veya dış kontroller yoktur.
İnsanlara seçmek ve harekete geçmek için baskı uygulanır.
Oportünizmin eleştirisi genellikle inanç ve ilkelerin test edildiği ya da meydan okuduğu bir duruma işaret eder.
İnsan oportünizmi, “fırsatlar arıyor” ya da “ortaya çıktıkları zaman fırsatları değerlendirmek” ile karıştırılmamalıdır. Fırsatçılık, kendine-merak uyandıran unsurun yanı sıra, ilgili (etik) ilkeler veya amaçlanan veya önceden kararlaştırılmış hedefler veya bir grubun paylaşılan endişeleri göz ardı eden, fırsatlara yanıt vermenin belirli bir yolunu ifade eder.