Felsefi gerçekçilik ya da Felsefi realizm, ruhçu ve maddeci gerçekçilikten farklı olarak, çağdaş felsefi gerçekçilik; bizim gerçekçiliğimizin bazı yönlerini, kavramsal şemaları, dilbilimsel uygulamaları, inançların ontolojik olarak bağımsız olduğu inancıdır.
Belirli bir nesne ile ilgili gerçekçilik (felsefede), bu nesnenin gerçekte kavramsal düzenimizden bağımsız olarak var olduğu görüşündedir. Felsefi açılardan, bu cisimler ontolojik olarak birinin kavramsal şemasından, algılamalarından, dilsel pratiklerden, inançlardan bağımsızdır.
Realizm, diğer zihinlerin, geçmişin veya geleceğin, evrensellerin, matematiksel varlıkların (doğal sayılar gibi), ahlaki kategorilerin, fiziksel dünyanın ve düşüncenin felsefi olarak ilginç nesnelerine ve fenomenlerine uygulanabilir.
Gerçekçilik, gerçeklik doğası hakkında, dünya karşıtı görüşlere karşıt olarak zihinten bağımsız olarak var olduğunu iddia ettiği haliyle de (örneğin şüphecilik ve solipsizmin bazı biçimlerinin zihinsel özürlülerin varlığını inkar eden) bağımsız dünya). Gerçekçiliği savunan filozoflar, gerçeğin bilişsel gösterimlerle gerçeklik arasındaki yazışmalardan oluştuğunu iddia ederler.
Realistler şu anda inandığımız her ne olursa olsun gerçeğin sadece bir yaklasımına, ancak anlayışın doğruluğunun ve dolgunluğunun iyileştirilebileceğine inanmaya eğilimlidirler. Bazı bağlamlarda, gerçekçilik idealizm ile tezat oluşturur. Günümüzde daha çok anti-gerçekçilik, örneğin bilim felsefesi ile karşılaştırılmaktadır.
Tarihi
“Gerçekçilik” teriminin en eski kullanımı, Yunan felsefesinin ortaçağ bilimsel yorum ve uyarlamalarında görülür.
Platonik realizm
Platonik gerçekçilik, genellikle Socrates öğrencisi Yunan filozofu Plato (c. 427-c. 347 BC) sonrasında evrensel ya da soyut nesnelerin varlığına ilişkin gerçekçilik fikrini belirtmek için kullanılan felsefi bir terimdir. Evrensellerin Plato tarafından ideal formlar olduğu düşünüldüğünde, bu tutum, kafa karıştırıcı bir şekilde Platonik idealizm olarak da adlandırılır. George Berkeley gibi filozoflar tarafından sunulan İdealizm ile karıştırılmamalıdır: Platonik soyutlamalar mekânsal, zamansal ya da zihinsel değildir, çünkü İdealizm’in zihinsel varoluş vurgusuyla uyumlu değildirler. Platon’un Formları, sayıları ve geometrik şekilleriyle onları matematiksel gerçekçilik teorisi haline getirir; ayrıca, İyi bir Biçimi de içerirler ve ek olarak bunları bir etik gerçekçilik teorisi haline getirirler.
Ortaçağ realizmi
Ortaçağ gerçekçiliği evrensel sorunlar üzerine tartışmalar geliştirdi. Evrenseller, “kırmızı”, “güzellik”, “beş” veya “köpek” gibi birçok şeye uygulanabilen şartlar veya özelliklerdir. Bu bağlamdaki realizm, kavramsalcılık ve nominalizm ile karşılaştırıldığında, bu tür evrensellerin gerçekten bağımsız, bir şekilde dünyadan önce varolduğunu kabul eder. Orta Realizm varolduğunu ancak yalnızca belirli şeylerde örneklendiği ölçüde tutar; bunlar özel bir şeyden ayrı olarak mevcut değildir. Kavramsalcılık varolduklarını ancak sadece zihinde tutar; nominalizm, evrensellerin hiç “var olmadığını”, ancak belirli nesneleri tanımlayan kelimelerden daha fazla olmadığını (flatus vocis) kabul eder.