Anton Semyonoviç Makarenko (1888-1939), Sovyetler Birliği'nde önemli bir eğitimci, yazar ve pedagogdur. Makarenko, özellikle suçlu gençlerin eğitimi ve topluma kazandırılması konusundaki çalışmalarıyla tanınır. Eğitimdeki yenilikçi yaklaşımları ve pedagojik felsefesiyle önemli bir figür olarak kabul edilir.
13 Mart 1888'de Ukrayna'nın Harkov bölgesindeki Byelopolya kentinde doğan ve 1 Nisan 1939'da Moskova'da hayatını kaybeden Makarenko, babasının boyacı olmasına rağmen, ilkokul yıllarında gösterdiği başarılarla dikkat çekmiş, aynı zamanda keman çalıp, okul korosunda şarkı söylemiş ve resim yapmıştır. Ailesiyle birlikte 1900 yılında Kryukov'a taşınmıştır. Ortaöğrenimini 1904 yılında başarı ödülleriyle tamamlayan Makarenko, ilkokul öğretmeni olabilmek için gerekli eğitimi almıştır. 1905'te demiryolu işçilerinin çocukları için açılan bir okula öğretmen olarak atanmıştır. Bu dönemde çarlık rejiminin baskıcı niteliğine tepki göstermiştir. 1911'de Bolinskaya Demiryolları Okulu'na denetçi olarak atanmıştır ve 1914'te Poltava Pedagoji Enstitüsü'ne girmiştir, burada yükseköğrenimini tamamlamıştır.
1917 Ekim Devrimi'nin ardından, Kryukov'daki bir okula müdür olarak atanmıştır. Ülkede iç savaş devam ederken, Makarenko, suçlu gençleri topluma yeniden kazandırmak için kurulan bir üretim çiftliğinin yöneticiliğine atanmıştır. Burada yeni yöntemler geliştirmek zorunda kalmıştır.
Gorki Birliği’nin kurulması
1917 Ekim Devrimi'nden sonra, Makarenko daha önce öğretmenlik yaptığı Kryukov'daki okula müdür olarak atanmıştı. Ancak ülkede iç savaş devam ediyordu ve Alman işgal güçleri ile karşıdevrimciler, bölgede olumlu çalışmalar yapılmasını engelliyordu. 1920'de Kızıl Ordu'nun Kryukov'a girmesiyle birlikte tüm Ukrayna Sovyetler Birliği'nin egemenliği altına girdi. Aynı yılın Eylül ayında Makarenko'ya, suçlu gençleri topluma yeniden kazandırmak için kurulan bir üretim çiftliği türünden bir kampın yöneticiliği teklif edildi. Makarenko bu görevi tereddüt etmeden kabul etti. Ancak verilen binaların kapısı ve penceresi bile olmadığından, her şeye sıfırdan başlamak zorundaydı.
İki ay süren yoğun bir çalışmanın ardından kampa 16-17 yaşlarında altı delikanlı alındı. Bu gençler gösterişli giysiler içindeydiler ve çevrelerindekilere umursamaz bir tavır sergiliyorlardı. Hırsızlık ve cinayet gibi suçlar işlemişlerdi. Zamanla kampın nüfusu arttı. Ancak eğitim kitaplarında bu tür gençlere nasıl yaklaşılması gerektiğine dair hiçbir bilgi bulunmadığından, Makarenko, kendi deneyimleriyle yeni yöntemler geliştirmek zorunda kaldı.
Makarenko, bir işi başarıyla sonuçlandırabilmek için herkesin katkıda bulunduğu ortak bir amaç uğruna çalışmanın önemine inanıyordu. Onun rehberliğinde, pedagoji alanında eşine az rastlanır bir deneme başlatıldı. Kamp sakinlerinin güncel sorunlarını çözmek ve yaşam kalitelerini artırmak için kısa ve uzun vadeli hedefler belirlendi ve hep birlikte bu doğrultuda çalışmalar yapıldı. Çocukların çalışmalara ve yönetim işlerine katılımlarını sağlamak için sorumluluklarını paylaştıkları bir örgütlenme oluşturuldu. Disiplini ve düzeni sağlamak, gelecek için planlar yapmak ve uygulamak gençlerin kendi sorumluluğundaydı. Daha iyi bir yaşam için birbirlerini teşvik eden, karşılıklı sevgi ve saygıya dayalı bir ilişki ağı kuruldu.
Ailede çocuk yetiştirme
Makarenko, pedagoji alanında benzersiz bir deneme yapmıştır. Kamp sakinlerinin güncel sorunlarını çözmek ve yaşamlarını iyileştirmek için kısa ve uzun vadeli hedefler belirlemiş ve birlikte çalışmışlardır. Çocukların katılımını sağlayarak, onlara sorumluluk yüklenmiş ve disiplini sağlayarak gelecek için planlar yapmalarını teşvik etmiştir.
Makarenko'nun başlıca amaçlarından biri, her insanın özündeki en değerli niteliklerin ortaya çıkmasına yardımcı olmaktır. Bu doğrultuda, öğrencilerin olumlu eğilimlerini ve güçlü yanlarını keşfetmeye çalışmıştır.
Ayrıca, Makarenko ailede çocuk yetiştirme konusunu da ele almıştır. Ona göre, ailedeki ilişkilerin çocuğun gelişimi üzerinde büyük bir etkisi vardır ve bu ilişkilerin karşılıklı saygı, sevgi ve anlayışa dayanması gerekmektedir.
Anton Makarenko'nun eserleri, eğitim, pedagoji ve toplumun yeniden yapılanması üzerine odaklanmıştır. En önemli eserlerinden bazıları şunlardır:
"Pedagojik Poema" (Pedagojik Destan): Bu eser, Makarenko'nun eğitim felsefesini ve uygulamalarını içerir. Makarenko'nun eğitimdeki yenilikçi yaklaşımlarını ve suçlu gençlerin topluma yeniden kazandırılması için geliştirdiği yöntemleri açıklar.
"Yaşam Yolu" (Putevka V Zhizn): Bu eser, Makarenko'nun kendi yaşam öyküsünü ve üretim birliklerindeki deneyimlerini anlatır. Suçlu gençlerin yeniden eğitilmesi ve topluma kazandırılması konusundaki cesur girişimlerini ve başarılarını içerir.
"Ailede ve Okulda Çocuk Eğitimi" (Kniga Dlya Roditeley): Bu eser, Makarenko'nun ailede çocuk yetiştirme konusundaki görüşlerini içerir. Ailedeki ilişkilerin çocuğun gelişimi üzerindeki önemini vurgular ve ailedeki eğitsel etkinliklerin toplumdaki eğitim sisteminin bir uzantısı olması gerektiğini savunur.
"Gorki Birliği": Makarenko'nun suçlu gençlerin topluma yeniden kazandırılması için kurduğu ve yönettiği Gorki Birliği'nin deneyimlerini anlatan eserleri bulunmaktadır. Bu eserler, eğitimde yenilikçi yaklaşımların ve toplumun yeniden yapılanmasının önemini vurgular.
Bu eserler, Makarenko'nun eğitim alanındaki önemli katkılarını ve toplumun yeniden yapılanması için geliştirdiği yenilikçi yaklaşımlarını içerir.
Makarenko'nun eserleri arasında, çocuk eğitimi ve üretim birliklerindeki deneyimlerini anlattığı "Yaşam Yolu" adlı kitabı öne çıkmaktadır. Bu kitap, suçlu çocuklara yaklaşımındaki cesur girişimlerini ve başarılarını anlatmaktadır.