Nikephoros Gregoras, Yunanca'da Nikephoros Gregoras olarak bilinen, 14. yüzyıl Bizans İmparatorluğu'nda önemli bir bilgin, tarihçi ve matematikçidir. 37 ciltlik Byzantine History adlı eseri, bilgi dolu bir çalışma olup 14. yüzyıl için birincil bir belge kaynağıdır. Gregoras, 1295 civarında doğmuş ve yaklaşık 1360 civarında ölmüştür.
Hayatı
Gregoras, Heraclea Pontica'da doğdu ve burada amcası Heraclea Başpiskoposu olan John tarafından yetiştirildi ve eğitildi. Erken yaşta Konstantinopolis'e yerleşti, burada amcası onu Andronikos II Palaiologos ile tanıştırdı ve bu kişi tarafından arşivlerin koruyucusu olarak atandı. 1326'da Gregoras, kendi döneminde var olan bir eserde, imparatorun rahatsızlıklarından korktuğu için uygulamaya koymayı reddettiği takvimde belirli reformlar önerdi.
Andronikos II'nin Tahttan İndirilmesi
Andronikos, 1328'de torunu Andronikos III Palaiologos tarafından tahttan indirildiğinde, Gregoras da onun kaderini paylaştı ve özel bir yaşama çekildi. Calabria'lı Barlaam tarafından saldırıya uğradı, ancak zorlukla onunla sözlü bir savaşa girme konusunda ikna edildi ve bu savaşta Barlaam'a üstün geldi. Bu durum onun itibarını büyük ölçüde artırdı ve birçok öğrenci kazandırdı.
Gregoras, yaşlı Andronikos'un ölümüne kadar sadık kaldı. Daha sonra Andronikos III'ün lehine çıkmayı başardı ve Papa John XXII'nin elçileriyle Yunan ve Latin kiliselerinin birleşmesi için müzakereler yapmak üzere ona görev verildi. Ancak 1333'teki müzakereler sonuçsuz kaldı.
Hesychast Tartışması
1346'da Gregoras, İmparatoriçe Anna'nın teşvikiyle Hesychast tartışmasında önemli bir rol aldı ve doktrinin baş destekçisi Gregorios Palamas'a karşı sıkı bir şekilde karşı çıktığı bir kitap yayınladı. Bazı önemli kilise adamlarını, örneğin Ganoslu Joseph'i ve Sur’lu Arsenios'u ikna etmesine rağmen, fikri İmparator VI. Ioannis Kantakuzinos'un fikirlerine karşıydı. 1351 sinodunda fikirlerini uzun uzun sundu, ancak bu sinod onun fikirlerini sapkın ilan etti ve Palamas'ın öğretilerini ortodoks kabul etti. O ve diğer muhaliflere, geri adım atma fırsatı verildi, ancak o reddetti. Daha sonra iki yıl boyunca neredeyse bir manastırda hapis edildi.
Gregoras, Palamas doktrinini kabul eden Ortodoks Kilisesi'nin çoğunluğuna rağmen, kiliseye bir hırsız konsil tarafından dayatılan sapkın bir doktrine karşı kampanya yürütmeye devam etti. Bir keşiş oldu ve kendini Palamitlere karşı kampanyaya adadı, bu da onun I. Ioannis Kantakuzinos ile olan dostluğunu yok etti. Önce ev hapsine alındı, ardından Hora Manastırı'na hapsedildi. 1354'te manastırdan serbest bırakıldığında, Gregoras vaazlarına ve kınayıcı sözlerine geri döndü. Gregoras, 37 ciltlik Roman History adlı eserinin iki kitabını Palamas doktrinindeki itirazlarına adadı; Donald Nicol'e göre, "Gregoras'ın filozof ve tarihçi olarak nitelendiği zamanlarda bir azalmış tartışmacıya dönüşmesi hayal kırıklığı verici."
Yazıları
Gregoras'un başlıca eseri, 1204 ile 1359 yıllarını kapsayan 37 kitaplık Byzantine History'dir. Bu eser, kısmen George Pachymeres'in çalışmasını tamamlar ve kısmen devam ettirir. Gregoras önemli bir çaba gösterir, ancak tarzı şatafatlı ve yapmacıktır. Bu çalışma ve Ioannis Kantakuzinos'un eseri birbirini tamamlayıp düzeltebilir ve birlikte okunmalıdır.
Gregoras'un diğer yazıları, birkaç istisna dışında hala yayımlanmamış olmasına rağmen, onun büyük bir çok yönlülüğünü kanıtlar. Bunlar arasında Palamas ile anlaşmazlık tarihi; amcası ve erken eğitmeni olan Heraclea Metropoliti John ve Antakya şehitlerinden Codratus'un biyografileri; Theodore Metochites ve Andronikos adlı iki imparator için cenaze konuşmaları; Odysseus'un dolaşmaları ve Synesius'un rüya üzerine eseri hakkında yorumlar; imlâ ve anlamı belirsiz kelimeler üzerine yazılar; Phlorentius ya da Bilgelik Üzerine adlı bir felsefi diyalog; Paskalya tarihi, astrolabın hazırlanması ve güneş tutulmalarının tahmini hesaplanması üzerine astronomi eserleri; ve geniş kapsamlı bir mektuplaşma bulunmaktadır.